Η διδακτική ιστορία για όλους τους γονείς –Γιαννούλης Χαλεπάς, η συγκλονιστική ζωή του
Όταν επισκεφθήκαμε την Τήνο, είχα τη χαρά να συναντήσω την Τόνια.
Η Τόνια είναι ντόπια ξεναγός στο νησί και με κατατόπισε.
«Να πάτε οπωσδήποτε στο σπίτι του Χαλεπά. Η ιστορία του είναι συγκλονιστική!». Μου την είπε την ιστορία του και έμεινα με το στόμα ανοιχτό. Και κάπως έτσι ξεκίνησα να αναζητώ περισσότερα για εκείνον.
Και τελικά η ιστορία της τραγικής και βασανισμένης ζωής του Γιαννούλη Χαλεπά με στοίχειωσε.
Είναι ίσως τα πιο φυλακισμένα χέρια αριστουργημάτων που γεννήθηκαν ποτέ. Ένας εξαιρετικά ιδιοφυής άνθρωπος που θεωρήθηκε τρελός.
Ένα παιδί που οι γονείς του το τιμώρησαν ισόβια επειδή τα θέλω του δεν ταίριαζαν με τα δικά τους.
Μια διδακτική ιστορία για όλους εμάς τους γονείς.
Ο Γιαννούλης Χαλεπάς γεννήθηκε στην Τήνο το 1851. Το νησί έχει αξιόλογα κοιτάσματα μαρμάρου και ως εκ τούτου το μάρμαρο ήταν μέσο επιβίωσης εκείνη την εποχή. Έτσι λοιπόν και η οικογένεια του Χαλεπά ζούσε από τη μαρμαρογλυπτική. Ο πατέρας του διατηρούσε εργαστήρι και είχε εξαπλωθεί και στο εξωτερικό. Μια τέτοια κερδοφόρα επιχείρηση δε θα μπορούσε να σβήσει. Προόριζε τον Γιαννούλη, ως πρωτότοκο από τα 5 αδέλφια του, για συνεχιστή του έργου του.
Ο Χαλεπάς μεγαλώνοντας λάτρεψε το μάρμαρο. Έμφυτο ταλέντο, λάξευε απίστευτα έργα εμπνευσμένος από την αρχαιότητα και την ελληνική μυθολογία. Αυτά όμως δεν του απέφεραν χρήματα και ήρθε η πρώτη ρήξη με τον πατέρα του. Παρόλο που δημιουργούσε αριστουργήματα χωρίς εκπαίδευση, η οικογένεια του τον πίεζε να καλλιτεχνεί μόνο «εμπορικά».
Το 1872 μπαίνει με υποτροφία στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών και απογειώνεται! Συνεχίζει στην Ακαδημία του Μονάχου και ολοκληρώνει τη σχολή νωρίτερα από το προβλεπόμενο.
Ήταν μια αληθινή ιδιοφυΐα στη νεοελληνική γλυπτική!
Επιστρέφοντας από το Μόναχο, παίρνει και την πρώτη του παραγγελία. Ήταν μόλις 25 ετών όταν έφτιαξε την «Κοιμωμένη» για τον τάφο της 17χρονης Σοφίας Αφεντάκη. Ο Χαλεπάς όμως δεν άντεχε να «φυλακιστεί» στις παραγγελίες άλλων. Χρειαζόταν ελευθερία δημιουργίας. Κάτι που έβρισκε κάθετα αντίθετους τους γονείς του. Άρχισαν να του απαγορεύουν την ελεύθερη δημιουργία, προκειμένου να αφοσιωθεί στο εμπορικό κομμάτι που θα του αποφέρει χρήματα.
Την ίδια εποχή έζησε τον ένα και μοναδικό έρωτα στη ζωή του με μια συντοπίτισσα του, τη Μαριγώ Χριστοδούλου. Όταν τη ζήτησε σε γάμο και οι δικοί της αρνήθηκαν, εκείνος κατέρρευσε. Η πίεση και τα χτυπήματα που δέχεται είναι τόσα πολλά που κλονίζεται ψυχικά. Ήταν η αρχή της αντίστροφης μέτρησης.
Η οικογένεια του αποφάσιζε για εκείνον και έτσι τον έστειλαν για μερικά χρόνια στην Ιταλία. Όταν επέστρεψε δεν άλλαξαν και πολύ τα πράγματα. Η πίεση που δεχόταν από τους δικούς του τον τρέλαινε, και τον οδηγούσε να καταστρέφει τα γλυπτά του. Τότε τον έστειλαν στο Ψυχιατρείο της Κέρκυρας με μια και σαφή οδηγία. Να μην του επιτραπεί να καλλιτεχνήσει τίποτα απολύτως!
Λανθασμένα θεωρούσαν ότι η τέχνη του τον οδηγούσε στην τρέλα και όχι η πίεση που του ασκούσαν.
Είχε φτάσει 50 ετών όταν πέθανε ο πατέρας του και η μητέρα του τον έβγαλε από το Ψυχιατρείο. Ένας άνθρωπος καταβεβλημένος πια, με πληγωμένη ψυχή και δύο φυλακισμένα αριστουργηματικά χέρια. Η μητέρα του συνέχιζε την απαγόρευση δημιουργίας. Έκρυβε τα υλικά του και κατέστρεφε οτιδήποτε προσπαθούσε να φτιάξει.
Η Τόνια, η ξεναγός που συνάντησα στο καράβι μου είχε πει: «Ζήτησε στο πατρικό του να σου δείξουν τα καλλιτεχνικά γραφήματα που έκανε κρυφά στους τοίχους. Τα βρήκαν πολύ πρόσφατα!». Και όντως, το ζήτησα και έτσι μου τα έδειξαν. Ο άνθρωπος αυτός είχε τόση λαχτάρα να καλλιτεχνήσει, που βρήκε τρόπο να το κάνει στους τοίχους του σπιτιού του! (αφού του απαγορευόταν οτιδήποτε άλλο). Και έπειτα οι δικοί του τους ασβέστωναν για να μη φαίνονται.
Αποκομμένος πλήρως από αυτό που αγαπούσε βοσκούσε ζώα μέχρι που πέθανε η μητέρα του. Ο θάνατος της το 1916 σηματοδότησε την ελευθερία του. Στα 65 του χρόνια συνέχισε τη ζωή του από εκεί που με βία του την σταμάτησαν! Ξαναπιάνει το μάρμαρο και άλλα υλικά και καλλιτεχνεί.
Η Εθνική Πινακοθήκη αναφέρει ότι το ύφος του άλλαξε από τότε που ήταν νέος.
Είναι πιο ελεύθερο, πιο πηγαίο, πιο αυθόρμητο. Με ελάχιστα μέσα δίνει τον τόνο στη στάση του σώματος ή την έκφραση του προσώπου και δημιουργεί ψυχογραφήματα. Δεν υπάρχει κανένας και τίποτα πια να τον περιορίζει ψυχικά και συναισθηματικά και αυτό φαίνεται στα έργα του.
Επιλέγει θέματα που υποδηλώνουν τα προσωπικά του βιώματα. Ένα από αυτά είναι η “Αναπαυομένη” (1931). Μια γυναίκα που στο δεξί της χέρι κρατάει, εμποδίζοντας την να πετάξει, μια “ψυχή”, μια πεταλούδα. Ο Χαλεπάς θεωρούσε αυτό το έργο ανώτερο της “Κοιμωμένης”. Και εγώ δε θα σας κρύψω ότι δάκρυσα όταν την είδα από κοντά και ένιωσα όσα συμβόλιζε για εκείνον.
Παρόλο που σταμάτησε να δημιουργεί για χρόνια, ήταν σαν να μην πέρασε μια μέρα. Άλλοι καλλιτέχνες του έδιναν τα έργα τους για να τα διορθώνει. Ήταν ο μοναδικός σύγχρονος γλύπτης που μπορούσε να αποδώσει τόσο εκπληκτικά τις πτυχώσεις στα ρούχα των αγαλμάτων. Δεν είχαν σε τίποτα να ζηλέψουν εκείνα της αρχαιότητας.
Το 1930 η ανιψιά του Ειρήνη Χαλεπά αναγνωρίζει πόσο ιδιοφυής είναι και θέλει να τον βοηθήσει. Τον φιλοξενεί σπίτι της στην Αθήνα και τον βοηθά να δημιουργήσει ακόμη περισσότερο. Χάρη σε εκείνην, ο Χαλεπάς εργάζεται εντατικά και αφήνει πίσω του απίστευτα έργα.
Ακόμη και όταν έμεινε ανάπηρος από το δεξί του χέρι, εκείνος συνέχισε να καλλιτεχνεί. Στη δύση της ζωής του αναγνωρίστηκε ως ένας ιδιαίτερα ιδιοφυής καλλιτέχνης. Στις 15 Σεπτεμβρίου 1938 ο Χαλεπάς έφυγε από τη ζωή.
Η συγκλονιστική ιστορία του Γιαννούλη Χαλεπά είναι τόσο διδακτική για όλους. Οι γονείς του έφτασαν στα άκρα για να φυλακίσουν το πνεύμα του. Ένα πανέξυπνο παιδί που γεννήθηκε για να κάνει αριστουργήματα, θεωρήθηκε ο τρελός του χωριού. Απαξιώθηκε κάθε επιθυμία του, κάθε ταλέντο του, κάθε συναίσθημα του. Φανταστείτε μόνο ποια θα ήταν η ζωή και το έργο του Γιαννούλη Χαλεπά, αν οι γονείς του τον ενθάρρυναν αντί να τον εγκλωβίζουν.
Και εδώ ταιριάζει να κάνουμε τη σύγκριση και να διαβάσετε το άρθρο Ο «διανοητικά ανεπαρκής» μαθητής που η μαμά του τον έκανε ιδιοφυΐα.
Ακόμα και μια μόνο θετική λέξη ενθάρρυνσης μπορεί να αλλάξει το πεπρωμένο του καθενός…
Μη φύγετε αν δε διαβάσετε το άρθρο “Να γιατί θα σε μαγέψει η Τήνος”
(Κοινοποιήστε αυτό το άρθρο. Όμως δεν επιτρέπεται η αντιγραφή του χωρίς άδεια)
Βρείτε μας επίσης και στις σελίδες μας στο facebook και στο Instagram!
